Smart cities bukan sekadar kata kunci; ia gabungan infrastruktur fizikal, data dan perkhidmatan digital yang direka untuk menjadikan bandar lebih cekap, selamat dan mesra penduduk. Malaysia telah membangunkan rangka kerja nasional dan usaha inisiatif untuk mengharmonikan projek-projek bandar pintar di peringkat tempatan, dengan tumpuan pada keselamatan data, interoperabiliti dan kelestarian.
Kenapa ia kelihatan seperti “visi”
- Rangka kerja nasional & polisi: Kerajaan menyediakan Malaysia Smart City Framework sebagai panduan untuk pihak berkuasa tempatan, supaya projek boleh diselaraskan dan skala manfaat dirasai secara meluas. Ini membantu ubah visi kepada pelan tindakan.
- Inisiatif AI & kerjasama awam-swasta: Program seperti AI City Initiative mempercepat penggunaan AI dan penyelesaian pintar dalam bandar. Ia menunjukkan niat strategik untuk menjadikan bandar lebih ‘AI-ready’.
Mengapa ia bukan angan-angan semata-mata
- Pelaburan & infrastruktur nyata: Pelaburan besar oleh pemain teknologi dan projek perintis (contoh: Iskandar Malaysia, projek pemantauan pintar) sudah menunjukkan hasil nyata di peringkat wilayah. Projek-projek ini menjadi rujukan untuk skala lebih luas.
- Momentum dasar & acara industri: Malaysia kini menguatkan kedudukannya sebagai hab serantau (Smart City Expo, pelancaran pejabat AI nasional) yang membantu padukan pelabur, pembangun dan penggubal dasar.
Cabaran utama yang mesti ditangani
- Keselamatan siber & privasi data: Data sensitif bandar (kamera, sensor, rekod pergerakan) memerlukan rangka kerja keselamatan dan pematuhan yang teguh sebelum skala besar.
- Sambungan infrastruktur & kos: Projek memerlukan jaringan rangkaian, pusat data dan tenaga yang boleh dipercayai. Selain itu, kos dan koordinasi antara agensi sering menjadi halangan.
- Keterangkuman & kebolehcapaian: Tanpa reka bentuk yang inklusif, teknologi boleh memburukkan jurang digital antara kawasan bandar dan pinggir bandar.
- Kemapanan & pengukuran impak: Perlu KPI jelas (kesan tenaga, kesihatan awam, kos operasi) agar projek tidak sekadar “gimik”.
Langkah praktikal untuk pihak berkepentingan
- Mula dengan projek perintis yang jelas KPI. Contohnya pengurusan trafik atau pemantauan kualiti udara; ukur sebelum luaskan.
- Utamakan keselamatan & privasi seperti rancang dasar data, penyulitan, dan pengurusan akses dari awal.
- Galakkan interoperabiliti contohnya dengan menggunakan piawaian terbuka supaya peranti/servis boleh bekerjasama (elakkan vendor lock-in).
- Libatkan komuniti dengan mendapatkan maklum balas penduduk untuk pastikan penyelesaian relevan dan inklusif.
- Model pembiayaan hibrid seperti menggabungkan pembiayaan awam-swasta, perkhidmatan berbayar dan geran untuk kestabilan projek.
Kesimpulan
Smart Cities di Malaysia berpotensi menjadi lebih daripada visi, tetapi kejayaan bergantung pada pelaksanaan yang pragmatik: KPI jelas, keselamatan data yang kukuh, pembiayaan mampan dan penglibatan komuniti. Dengan pendekatan berperingkat dan kolaborasi awam-swasta, bandar-bandar Malaysia boleh menjadi contoh serantau bagi bandar pintar yang berfokus pada rakyat.
Sumber: MyGOV, MDEC, Reuters, Iskandarmalaysia
