1. Pendahuluan
Sekolah seharusnya menjadi tempat yang selamat untuk anak-anak belajar, berinteraksi dan membina masa depan. Namun, sejak kebelakangan ini, negara dikejutkan dengan beberapa insiden buli dan pembunuhan yang berlaku di institusi pendidikan — membuktikan bahawa keselamatan pelajar masih menjadi isu yang amat membimbangkan.
Antara kes yang mendapat perhatian baru-baru ini ialah insiden di Petaling Jaya, di mana seorang pelajar perempuan berusia 16 tahun maut selepas ditikam oleh rakan sekolahnya berusia 14 tahun dalam kawasan sekolah. Kejadian tragis ini sekali lagi membuka mata masyarakat tentang bahaya budaya buli dan kekurangan sistem pemantauan berkesan dalam persekitaran pendidikan.
2. Fenomena Buli dan Keganasan di Sekolah
Buli di sekolah boleh berlaku dalam pelbagai bentuk — fizikal, verbal, sosial, dan kini semakin ketara melalui buli siber (cyberbullying). Ia biasanya berpunca daripada ketidakseimbangan kuasa, tekanan emosi, kurang kawalan guru, atau budaya senyap dalam kalangan pelajar yang takut untuk melapor.
Antara faktor utama yang dikenal pasti:
Kekurangan pengawasan di kawasan tertentu di sekolah
Tekanan emosi dan sosial dalam kalangan remaja
Ketakutan untuk melapor kerana bimbang akan dibalas
Tiada sistem pelaporan atau data kes yang berkesan
Kesan pengaruh media sosial yang boleh mencetuskan buli siber
Tanpa tindakan awal dan sistem pemantauan menyeluruh, kes buli kecil boleh meningkat menjadi konflik besar — bahkan membawa kepada kehilangan nyawa seperti yang dilihat dalam insiden terkini.
3. Teknologi sebagai Alat Pencegahan dan Intervensi
Penggunaan teknologi moden boleh membantu mengesan, mencegah dan membanteras kejadian buli sebelum ia menjadi tragedi. Berikut ialah beberapa pendekatan teknologi yang disyorkan:
a) Sistem Pelaporan Anonim
Aplikasi atau portal seperti STOPit membolehkan pelajar membuat aduan secara rahsia mengenai insiden buli atau ancaman. Ini membantu:
Pelajar berani melapor tanpa takut dibalas
Guru dan pentadbir bertindak lebih cepat
Data insiden disimpan untuk analisis jangka panjang
Cadangan tempatan: Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) boleh membangunkan “MySafeSchool” — aplikasi nasional pelaporan insiden pelajar yang disambungkan terus kepada unit kaunseling dan pihak berkuasa tempatan.
b) Pemantauan AI Terhadap Kandungan Digital
Dengan banyak sekolah kini menggunakan platform pembelajaran dalam talian, algoritma AI boleh digunakan untuk:
Mengesan mesej berunsur buli, ancaman, atau niat membunuh diri
Mengeluarkan amaran automatik kepada guru kaunselor
Membantu mengesan perubahan emosi atau komunikasi agresif
Contohnya, sistem AI sentiment analysis boleh menilai emosi mesej pelajar dalam kumpulan chat sekolah atau e-mel rasmi.
c) Kamera Pengawasan dan Analisis Video Pintar
Kamera keselamatan dengan analisis AI mampu:
Mengenal pasti pergaduhan, pergerakan mencurigakan atau senjata
Memberi amaran masa nyata kepada pengawal keselamatan atau pentadbir
Menyediakan bukti video yang sah untuk siasatan
Walau bagaimanapun, pemasangan perlu disertai garis panduan privasi agar tidak melanggar hak pelajar.
d) Sistem Analitik dan Pemetaan Kes
Sekolah boleh membangunkan Dashboard Pemantauan Insiden bagi menjejak:
Jumlah laporan buli
Lokasi sering berlaku (hotspot)
Tindakan yang telah diambil
Pendekatan berasaskan data ini membantu pentadbir membuat keputusan berdasarkan bukti (evidence-based policy).
e) Chatbot & Kaunselor Maya
Chatbot bertenaga AI boleh menjadi “rakan maya” kepada pelajar yang berasa tertekan atau takut bersuara. Ia boleh:
Memberi sokongan emosi awal
Memberi nasihat atau panduan untuk melapor
Menyalurkan maklumat kepada kaunselor sebenar jika perlu
Sebagai contoh, sistem seperti AgentPeerTalk sedang diuji di beberapa negara untuk membantu pelajar mengenal pasti dan menangani buli secara digital.
4. Langkah Pelaksanaan dan Polisi Disyorkan
Untuk memastikan teknologi ini berkesan, beberapa langkah dasar perlu diambil oleh pihak berkaitan:
| Langkah | Penjelasan |
|---|---|
| 1. Polisi Keselamatan Sekolah Digital | Garis panduan jelas penggunaan data, kamera dan aplikasi dalam konteks pelajar. |
| 2. Latihan Guru & Kaunselor | Memberi latihan berkala dalam penggunaan teknologi dan tindak balas terhadap amaran awal. |
| 3. Pembangunan Infrastruktur ICT Sekolah | Pastikan sekolah mempunyai sambungan internet dan sistem keselamatan data yang mantap. |
| 4. Kerjasama Agensi Luar | Libatkan MCMC, PDRM, dan pakar psikologi dalam pemantauan kes buli digital. |
| 5. Program Kesedaran dan Empati | Didik pelajar mengenai empati, etika digital dan cara melapor insiden dengan selamat. |
5. Risiko dan Pertimbangan Etika
Walaupun teknologi mampu membantu, ia juga datang dengan cabaran:
Privasi pelajar mesti dilindungi dan tidak disalah guna
Pemantauan berlebihan boleh menyebabkan tekanan atau salah faham
Kos dan latihan perlu dirancang agar tidak membebankan sekolah
Pengesahan manusia tetap penting bagi mengelak amaran palsu
Maka, teknologi hanya berfungsi dengan baik apabila disokong oleh dasar, empati dan budaya sekolah yang sihat.
6. Kesimpulan
Insiden buli dan keganasan di sekolah bukan sekadar isu disiplin, tetapi isu kemanusiaan dan keselamatan. Penggunaan teknologi bukan untuk menggantikan manusia, tetapi untuk memperkuatkan sistem sokongan dan pencegahan awal.
Dengan kombinasi teknologi pintar, pendidikan empati, serta dasar yang telus dan tegas, Malaysia boleh membina semula keyakinan masyarakat terhadap keselamatan sekolah — menjadikannya tempat di mana setiap pelajar berasa selamat, dihargai, dan dilindungi.
Sumber Rujukan
Using Technology to End Bullying in K-12 Schools — Case IQ. Menjelaskan penggunaan hotlines, sistem pengurusan kes, dan teknologi untuk membantu sekolah mengurus aduan buli. Case IQ
Cyberbullying: What is it and how to stop it — UNICEF. Penerangan dasar tentang buli siber dan cara pencegahan. UNICEF
Using Technology to Combat Bullying in Schools — Education World. Membincangkan pelbagai teknologi dalam konteks bantu sekolah kawal buli & cyberbullying. Education World
Bullying and Cyberbullying | SchoolSafety.gov — Amerika Syarikat. Cadangan dasar, latihan guru, dan penguatkuasaan peraturan di sekolah. School Safety
Using Technology to Strengthen Your School’s Anti-Bullying Policy — blog Securly. Menunjukkan bagaimana teknologi seperti pemantauan digital dapat dipadankan dengan dasar sekolah sedia ada. Blog
The digital defence against cyberbullying: A systematic review — jurnal (Tandfonline). Membahas strategi berasaskan teknologi dalam mengenal pasti & memerangi cyberbullying di sekolah. Taylor & Francis Online
Effectiveness of school‐based programs to reduce bullying — kajian meta (PMC / NCBI). Bukti bahawa program pencegahan sekolah dapat mengurangkan kejadian buli. PMC
The effect of the cyberbullying awareness program on adolescents — kajian manusia (PMC / NCBI). Menunjukkan keberkesanan program pendidikan kesedaran buli siber terhadap pelajar. PMC
STOPit Antibullying App — contoh aplikasi pelaporan secara anonim yang digunakan dalam beberapa sekolah / institusi pendidikan. Matech University
AgentPeerTalk: Empowering Students through Agentic-AI-Driven Discernment of Bullying and Joking — makalah arXiv. Kajian terbaru mengenai penggunaan AI untuk membantu pelajar membezakan antara buli & gurauan dalam interaksi sosial sebaya. arXiv
Berita tempatan / kes sebenar:
Boy, 14, arrested after fatally stabbing female student at school in Selangor — The Straits Times. Kes insiden bunuh pelajar di sekolah. The Straits Times
School Stabbing: Victim rejected his feelings — The Star Malaysia. Laporan lanjut mengenai motif & susulan insiden di sekolah. The Star
Death of Zara Qairina Mahathir — artikel Wikipedia (kes kematian pelajar yang disyaki mempunyai kaitan buli) Wikipedia+1
Malaysian school gang rape case — laporan berita Melaka kes rogol dalam sekolah yang menjadi perhatian masyarakat Malaysia. The Straits Times+1
Ain Husniza urges urgent action as school violence escalates — artikel media Malaysia mengenai keganasan sekolah dan seruan tindakan. sinardaily.my
